Abdullah ibni Mes’ûd -radıyallâhu anh-’tan rivayet edildiğine göre, Kureyşliler, 

Peygamber Efendimiz(ﷺ)’e gelerek:

“-Rabbinin nesebi -soyu- nedir?” diye sormuşlardı. Bunun üzerine İhlâs Sûresi nâzil oldu.

Mekke’de Hazret-i Bilâl-i Habeşî r.a.’ın sahibi Umeyye bin Halef’in, 

Bilal’i kızgın kumlara yatırarak göğsüne taş koyduğunda, 

Bilâl r.a.’ın:

“-Ehad, Ehad (Birdir, Birdir!)” diyerek Allah Teâlâ’yı zikretmesidir.

Yine Hz. Peygamber, sevdiği için bu sûreyi her namazda okuyan bir sahabîye, 

"Onu sevmen seni cennete götürür." müjdesini vermiştir. 

(Tirmizî, "Fedâilü'l-Kur'ân", 11; "Tefsir", 93;) 

Meali:

Rahman ve rahim olan Allah'ın adıyla...1. "De ki: O, Allah'tır, tektir.

2. Allah sameddir.3. Doğurmamış ve doğmamıştır.4. O'nun hiçbir dengi yoktur."

Tefsiri:

İhlâs sûresi, İslâm'ın esası olan tevhîd (Allah'ın birliği) ilkesini 

özlü bir şekilde ifade ettiği ve Allah Teâlâ'yı tanıttığı için

Hz. Peygamber tarafından Kur'an'ın üçte birine denk olduğu ifade buyurulmuştur. 

Rİsale-i Nur'da İhlas suresinin tevhid açısından yapılan kısa bir tefsiri hülasa olarak şöyledir:

"Surenin birinci cümlesinde yer alan 

'hüve'deki karinesiz işaretin gösterdiği itlak, 

bir ta'yini, o da teayyünü gösterir. Bu ise tevhidin şühûd mertebesine işarettir."

(sözler-lemeât)

Allah’ın mahiyeti bizce meçhuldür, kayıt altına alınamaz. 

Ama Allah’ın ne olmadığı bizce malumdur ve tarif edilebilir. 

Mesela, 

Allah maddeden, mekândan ve cisimden münezzehtir, doğmamıştır 

ve hiçbir varlığa benzemez. 

Allah’ın varlığının 

vacib, ezelî ve ebedî olması, sıfatları nihayetsiz, muhit ve mutlaktır..

Yani: İhlas suresinin ilk cümlesi "kul huve"nin manası: 

"De ki: Odur." şeklindedir. Her zamirin mutlaka bir mercii vardır. 

Buradaki merci, mutlak bir varlık Allah'tan başkası olmadığına göre 

ancak O'na ait olup, O'nu gösterebilir. 

“Itlakta ta'yin ve tayinde de taayyün"ün manası budur.

İhlâs Sûresi’ndeki 

“Allah birdir.” 

cümlesini tefsir ederken Said Nursî (r.a), her şeyin onu gösterdiğini, 

ondan başka ibadete lâyık olanın bulunmadığı dile getirerek 

tevhid-i uluhiyeti nazara veriyor. 

“Allah samettir.” hükmünde Bediüzzaman Said Nursî, 

iki farklı esmayı talim ediyor. Birincisi Rab ismi’dir. 

O âlemlerin Rabbidir. Bütün âlemler ona muhtaçtır, her şey ona muhtaçtır. 

Bu kısım tevhid-i rububiyete işaret eder. 

Diğeri ise Kayyum ismidir. Yani o hiçbir şeye muhtaç değildir. 

Bu da tevhid-i kayyumiyetin tezahürüdür.

 Buraya kadarki üç cümle tevhidin müsbet olarak ortaya konmasıdır. 

Bundan sonraki üç cümlede de olumsuzluklar giderilerek, 

tevhidin menfi cümleleri ortaya konmaktadır:

“Doğurmamıştır.” cümlesindeki tevhitte ise Bediüzzaman Said Nursî, 

Allah’ta tegayyür olmadığını, tenasül olmadığını, tecezzi olmadığını vurgular.

Felsefecilerin bahsettiği akl-ı evvelin reddi, 

Hıristiyanlarca Hz. İsa’nın (as),

Yahudilerce Hz. Uzeyr’in (as) Allah’ın oğlu olduğunun reddi, 

meleklerin onun kızları olduğunun reddi gibi 

bütün şerikler burada tard edilir, reddedilir. 

Bu bölüm de celâlî tevhidin yansıması olarak karşımıza çıkar.

 “Doğrulmamıştır.” cümlesine baktığımız zaman,

 burada da esbapperestlik, 

yıldızlara tapma, putperestlik ve tabiatperestlik reddedilmektedir. 

Bediüzzaman bu bölümde de üç noktaya dikkati çeker. 

O vaciptir, müddet bakımından zaman bakımından sonradan olmuş değildir. 

O kadimdir, bir maddeden yapılmış değildir. 

O ezelîdir, bir asıldan ayrılmış, bölünmüş de değildir. 

“Doğrulmamıştır” cümlesinde de tevhid-i sermedî dile getirilmektedir.

İhlâs Sûresi’nin 

altıncı cümlesinde hiçbir şeyin onun misli “olmadığı” ifade edilir. 

Burada da tevhid-i cami işlenmektedir. 

Allah’ın zatında, fiillerinde, sıfatlarında benzeri yoktur. 

Dördüncü ve beşinci cümlelerde olduğu gibi 

altıncı cümlede de üç nokta önemle işlenir. 

Yani Allah’ın zatında naziri, 

benzeri olmadığı gibi fiillerinde de ortağı yoktur. 

Allah’ın sıfatlarında da benzeri, misli yoktur.